Νηστεία.. τελικά έχει μόνο οφέλη για την υγεία;;

Έχουμε διανύσει το μεγαλύτερο μέρος της Σαρακοστής και το Πάσχα πλησιάζει.  Την περίοδο αυτή, αρκετοί άνθρωποι αποφασίζουν να νηστέψουν. Οι λόγοι για νηστεία ποικίλλουν.  Κάποιοι νηστεύουν λόγω θρησκείας, κάποιοι διότι το βρίσκουν μια καλή ευκαιρία να βελτιώσουν την υγεία τους και κάποιοι γιατί απλά θέλουν να βιώσουν μια περίοδο εγκράτειας και πειθαρχίας.

Πέρα από το λόγο που κάποιος οδηγείται στη νηστεία, αυτό που επίσης διαφέρει είναι και τα τρόφιμα τα οποία αποκλείονται από το καθημερινό διαιτολόγιο.  Για παράδειγμα άλλοι νηστεύουν μόνο το κόκκινο κρέας, τα πουλερικά και τα ψάρια, ενώ άλλοι πέρα από αυτά αποκλείουν από τη διατροφή τους και τα αυγά και τα γαλακτοκομικά.

Η νηστεία στην πιο αυστηρή της μορφή- αποχή από κάθε είδους ζωική τροφή-, χαρακτηρίζεται μεν από οφέλη, αλλά και από πιθανές αρνητικές συνέπειες γα την υγεία. Στο άρθρο αυτό δίνεται έμφαση στα μειονεκτήματα της νηστείας, καθώς είναι αυτά που οι περισσότεροι αγνοούν.

Τις περισσότερες φορές η νηστεία χαρακτηρίζεται από μια διατροφή πλούσια σε φυτικές ίνες, βιταμίνες, μέταλλα και αντιοξειδωτικά, με μικρά έως και ελάχιστα ποσοστά ζωικού λίπους. Μια τέτοια διατροφή, που κάλλιστα θα μπορούσε να παρομοιασθεί με τη Μεσογειακή Διατροφή, είναι στις βασικές της αρχές ιδιαίτερα ευεργετική για την υγεία. Δεν είναι όμως απόλυτα  πλήρης και υπάρχουν σημεία στα οποία χρειάζεται να δοθεί προσοχή.

Ο αποκλεισμός των ζωικών τροφίμων και των γαλακτοκομικών προϊόντων οδηγεί συνήθως σε τρείς βασικές ελλείψεις. Έλλειψη σε βιταμίνη Β12, σίδηρο και ασβέστιο. Η βιταμίνη Β12 εμπλέκεται σε διάφορες λειτουργίες του οργανισμού, με τις πιο βασικές να αφορούν την υγεία του νευρικού συστήματος και την αιμοποίηση. Η Β12 βρίσκεται μόνο σε ζωικά τρόφιμα και σε γαλακτοκομικά προϊόντα. Επομένως, αν κάποιος νηστεύει για μεγάλα χρονικά διαστήματα και δεν καταναλώνει θαλασσινά – τα μόνα ζωικά τρόφιμα που επιτρέπονται στη νηστεία- ενδέχεται να εμφανίσει έλλειψη της βιταμίνης.

Από την άλλη, ο σίδηρος βρίσκεται και σε ζωικές και σε φυτικές τροφές. Η απορρόφησή του όμως από τις φυτικές πηγές απαιτεί τον κατάλληλο συνδυασμό των τροφίμων. Είναι γνωστό ότι, η ανεπάρκεια σιδήρου είναι ένα ιδιαίτερα σύνηθες φαινόμενο στις γυναίκες αναπαραγωγικής ηλικίας, ανεξάρτητα από την περίοδο της νηστείας, και μπορεί να οδηγήσει σε αναιμία.

Η πιο «γνωστή» σε όλους λειτουργία του ασβεστίου στο σώμα είναι η ενίσχυση της οστικής υγείας. Τα γαλακτοκομικά προϊόντα αποτελούν τη βασικότερη πηγή ασβεστίου και παρά το γεγονός ότι αρκετά τρόφιμα φυτικής προέλευσης περιέχουν ασβέστιο, η μορφή με την οποία βρίσκεται σε αυτά, δεν είναι ιδιαίτερα απορροφήσιμη. Είναι αρκετά δύσκολο αυτές οι τροφές να καλύψουν πλήρως τις απαιτήσεις του οργανισμού σε ασβέστιο.

Τέλος, μια πιθανή συνέπεια της νηστείας είναι η αύξηση βάρους. Ενώ αρκετοί θεωρούν ότι η περίοδος της νηστείας θα μπορούσε να τους βοηθήσει να ελέγξουν το βάρος τους, αυτό δεν συμβαίνει πάντα. Αποκλείοντας τα τρόφιμα ζωικής προέλευσης, μειώνεται η πρόσληψη πρωτεΐνης και αυξάνεται η πρόσληψη υδατανθράκων. Αποτέλεσμα είναι η δυσκολία στην επίτευξη κορεσμού και η ύπαρξη ενός πιο έντονου αισθήματος πείνας, κάτι που μπορεί να οδηγήσει σε υπερκατανάλωση τροφής, και μακροπρόθεσμα σε αύξηση βάρους.

Είναι βασικό  να μην ξεχνάμε ότι η νηστίσιμη διατροφή δεν αποκλείει την συστηματική κατανάλωση τηγανητών τροφίμων, επεξεργασμένων δημητριακών και γλυκών, καθώς και τη μειωμένη κατανάλωση οσπρίων, λαχανικών και φρούτων. Αυτός ο τρόπος διατροφής σίγουρα δεν έχει οφέλη για την υγεία. Το ιδανικό είναι κατά τη διάρκεια της νηστείας να καταναλώνονται φρέσκα φρούτα και λαχανικά, όσπρια, δημητριακά ολικής άλεσης και ελαιόλαδο ως βασική πηγή λίπους, ενώ πολύ βασική είναι και η αποχή από τα τηγανητά και τα γλυκά. Η λήψη συμπληρωμάτων διατροφής είναι επιτακτική για ορισμένους πληθυσμούς που επιθυμούν να νηστέψουν (π.χ. έγκυες), ενώ  ο προσεκτικός σχεδιασμός του νηστίσιμου διαιτολογίου από τον ειδικό είναι αδιαμφισβήτητα χρήσιμος.