Η χρήση των φυτών για φαρμακευτικούς σκοπούς είναι τόσο παλιά όσο και ο πολιτισμός. H πρώτη γνωστή γραπτή αναφορά για θεραπευτικά φυτά έρχεται από το 2200 π.Χ. Έχει βρεθεί πως περισσότερο από το 1/3 των ανθρώπων στο κόσμο καταναλώνει καθημερινά ορισμένη ποσότητα βοτάνων, πιστεύοντας πως έχουν ευργετική δράση για τον οργανισμό του. Πράγματι, έχει βρεθεί, πως ορισμένα βότανα έχουν προστατευτικές δράσεις, όπως αντιμικροβιακή, αντιφλεγμονώδη, αντιρευματική, αντικαρκινική και γαστροπροστατευτική δράση. Σε αντίθεση όμως με την ευρεία γνώση των ευεργετικών ιδιοτήτων των βοτάνων, οι κίνδυνοι, που υπάρχουν από την αλόγιστη χρήση τους ή ακόμη και από την απλή τους χρήση, δεν είναι γνωστοί.
Ποια είναι λοιπόν τα πιο κοινά φαρμακευτικά βότανα; Ποιες είναι οι πιο συνηθισμένες τους χρήσεις από το ευρύ κοινό; Ποιες είναι οι επιβεβαιωμένες ευεργετικές δράσεις ,σύμφωνα με την επιστημονική κοινότητα και ποιες είναι οι παρενέργειες , οι οποίες μπορούν να εμφανιστούν, από την κατανάλωση των βοτάνων;
Βότανο
|
Συνήθης χρήση
|
Επιβεβαιωμένη ευεργετική δράση
|
Παρενέργειες
|
 Χαμομήλι |
1.χαλαρωτικές ιδιότητες
2.στομαχικές διαταραχές
3.αντιβακτηριδιακές δράσεις
|
1.ορισμένες δερματικές παθήσεις
2.στοματικό έλκος
3.στομαχικές διαταραχές (διάρροιες, κολικοί)
|
Αλλεργία (σπάνια)
|
 |
1.διάρροια
2.πόνοι περιόδου
3.σκορβούτο
4.κιρσούς 5.διαβήτη |
Πιθανή βελτίωση της νυχτερινής όρασης
|
Τοξικές παρενέργειες σε υψηλές δόσεις κατανάλωσης
|
 Νεράντζι |
1.ναυτία
2.απώλεια όρεξης 3.δυσπεψία 4.δυσκοιλιότητα |
Απουσία επιστημονικών στοιχείων για ευεργετικές δράσεις
|
1.αύξηση αρτηριακής πίεσης
2.αύξηση καρδιακών παλμών |
 Κράνα |
1.τραύματα
2.διαβήτης 3.διάρροια 4.παθήσεις ουροποιητικού 5.παθήσεις στομάχου 6.παθήσεις ήπατος |
1.πρόληψη λοιμώξεων ουροποιητικού συστήματος (χρειάζεται περαιτέρω έρευνα)
2.θεραπεία ουρολοίμωξης 3.πρόληψη έλκους στομάχους (θεπραπεία βακτηρίου Η.Pylori) 4. πρόληψη εμφάνισης οδοντικής πλάκας– αντιοξειδωτικές ιδιότητες |
1.υψηλή κατανάλωση – γαστρεντερικά προβλήματα (διάρροια)
2.ανεπιθύμητες αλληλεπιδράσεις με διάφορα φάρμακα (αντιπηκτικά φάρμακα, ασπιρίνη) |
 (Εchinacea) |
1.πληγές
2.εγκαύματα
3.κρυολόγημα
4.τσιμπήματα εντόμων
|
1.πρόληψη και θεραπεία κρυολογήματος 2.επούλωση τραυμάτων
|
1.στομαχικές διαταραχές
2.ναυτία 3.ζάλη 4.συμπτώματα άσθματος 5.αλλεργικές αντιδράσεις |
 Λιναρόσπορος |
1.καθαρτικό
2.πόνους στο στήθος 3.μείωση της χοληστερόλης 4.πρόληψη καρκίνου |
1.καθαρτικό– πλούσιο σε φυτικές ίνες
2.μείωση επιπέδων χοληστερόλης 3.ωφέλιμο σε άτομα με καρδιακή νόσο |
1.διάρροια
2.δυσκοιλιότητα (απαραίτητη η κατανάλωση του με άφθονο νερό) 3.μείωση της απορρόφησης φαρμάκων από τον οργανισμό |
 |
1.υψηλή χοληστερόλη
2.υψηλή αρτηριακή πίεση 3.καρδιακές παθήσεις 4.πρόληψη καρκίνου του στομάχου και του παχέος εντέρου |
1.πιθανή μείωση της χοληστερόλης
2.πιθανή μείωση της αθηρωματικής πλάκας (μείωση πιθανότητας εγκεφαλικού επεισοδίου- καρδιακής νόσου) 3.μικρή μείωση της αρτηριακής πίεσης |
1.άσχημη οσμή
2.καούρα 3.στομαχικές διαταραχές 4.αλλεργικές αντιδράσεις |
 (Τζίντζερ) |
1.πόνοι στομάχου
2.ναυτία 3.διάρροια 4.γρίπη 5.αρθρίτιδα 6.μυικοί πόνοι |
1.αντιμετώπιση εμετών και ναυτίας κατά την εγκυμοσύνη
|
1.φούσκωμα
2.καούρα |
 |
1.πρόληψη- θεραπεία ποικιλίας μορφών καρκίνου
2.αύξηση νοητικής εγρήγορσης 3.απώλεια βάρους 4.μείωση επιπέδων χοληστερόλης 5.προστασία δέρματος |
1.προστασία από διάφορες μορφές καρκίνου
2.αύξηση πνευματικής εγρήγορσης (υπεύθυνο συστατικό: καφεΐνη) |
1.προβλήματα ήπατος με την κατανάλωση συμπυκνωνένης μορφής του
2.αϋπνία 3.ευερεθιστότητα 4.άγχος 5.ναυτία 6.διάρροια |
 |
1.αντισηπτικό
2.αύξηση αισθήματος ευφορίας |
1.πιθανή μείωση της τριχόπτωσης
|
1.δηλητηριώδης η λήψη της από το στόμα
|
 Βαλσαμόχορτο |
1.θεραπεία ψυχικών διαταραχών
2.θεραπεία πόνων των νεύρων |
1.πιθανά οφέλη σε περιπτώσεις κατάθλιψης
|
1.γαστρεντερικά προβλήματα
2.ζάλη 3.κόπωση 4.πονοκέφαλος 5.αλληλεπίδραση με διάφορα φάρμακα |
 |
1.διαταραχές ύπνου
2.πονοκέφαλος 3.κατάθλιψη |
1.πιθανόν ωφέλιμο σε διαταραχές του ύπνου
|
1.πονοκέφαλος
2.ζαλάδες 3.στομαχικές διαταραχές |
Εάν αποφασίσει κάποιος να καταναλώνει ένα βότανο για την αντιμετώπιση κάποιου προβλήματος υγείας, τι θα πρέπει να γνωρίζει ;
- Να ενημερώσει τον γιατρό του για το είδος του βοτάνου που καταναλώνει
- Εάν εμφανίσει ανεπιθύμητες συνέπειες, από την χρήση του βοτάνου, να σταματήσει άμεσα την κατανάλωση του και να ενημερώσει άμεσα τον γιατρό του
- Να αποφύγει την κατανάλωση παρασκευασμάτων, τα οποία περιέχουν περισσότερα από ένα βότανο
- Να είναι καχύποπτος για τα εμπορικά σκευάσματα που περιέχουν βότανα. Να συμβουλευτεί τον γιατρό του για περισσότερες πληροφορίες
Να επιλέγει τα προϊόντα βοτάνων με προσοχή. Γενικά, τα καλύτερης ποιότητας βότανα προέρχονται από την Ευρώπη και από τις ΗΠΑ. Να αγοράζει μόνο προϊόντα, τα οποία στη συσκευασία τους αναγράφουν: το είδος του βοτάνου και την επιστημονική του ονομασία, το όνομα και τη διεύθυνση του παρασκευαστή, την ημερομηνία λήξης, τη συνιστώμενη δόση, πιθανές παρενέργειες και λεπτομέρεις για την ποιότητα του προϊόντος.
Ενδεικτική Βιβλιογραφία
National Center for Complementary and Alternative Medicine. Herbal Medicine (http://nccam.nih.gov/health/)
MaryAnn O'Hara, MD, MSt; David Kiefer (2008) A Review of 12 Commonly Used Medicinal Herbs. Arch Fam Med
Ibrahim Abdulkarim Al Mofleh (2010) Spices, herbal xenobiotics and the stomach: Friends or foes? World J Gastroenterol
